POSTACIE ZWIĄZANE
Z RADOMIEM
Aby rozwinąć legendę kliknij 
KIM BYŁ JACEK MALCZEWSKI?
Jeden z najwybitniejszych i najbardziej znanych artystów w historii polskiej sztuki. Na początku lat 90. XIX wieku swoją twórczością zainicjował w młodopolskim malarstwie nurt symbolizmu, pobudzając zarazem odrodzenie romantycznej tradycji. Znaczący wpływ na ukształtowanie się światopoglądu i osobowości Malczewskiego wywarł w nim jego ojciec, Julian, który wpoił synowi idee patriotyzmu i narodowego mesjanizmu wyrażone najpełniej w polskiej literaturze romantycznej. Poczucie polskości, wrażliwość na piękno ojczystego krajobrazu i znajomość rodzimego folkloru ugruntował paroletni (1867-1871) pobyt Malczewskiego w majątku wuja Feliksa Karczewskiego w Wielgiem, gdzie opiekę pedagogiczną sprawował nad nim Adolf Dygasiński, przyszły pisarz i publicysta.
Muzeum im. Jacka Malczewskiego w Radomiu
Instytucja kultury województwa mazowieckiego z siedzibą w Radomiu, utworzona w 1923 roku. Główne cele statutowe placówki to gromadzenie, zabezpieczanie, naukowe opracowywanie oraz prezentacja dóbr kultury polskiej w zakresie archeologii, historii, literatury, przyrody i sztuki. Malarstwo modernistyczne z przełomu XIX i XX w. reprezentują prace autorstwa m.in. Jana Stanisławskiego, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego, Konrada Krzyżanowskiego, Wojciecha Weissa, ale przede wszystkim licząca 42 dzieła (co czyni ją czwartą co do wielkości w Polsce, po Muzeach Narodowych w Warszawie, Krakowie i Poznaniu) kolekcja obrazów Jacka Malczewskiego.
Pomnik Jacka Malczewskiego
Pomnik autorstwa Stanisława Radwańskiego odsłonięto 19 września 1985 roku z okazji inauguracji Dni Radomia. Na jego lokalizację wybrano skwer przed budynkiem Resursy Obywatelskiej, na którym rośnie również jeden z trzech zachowany w Polsce tzw. Dębów Wolności
KIM BYŁ JÓZEF BRANDT?
Józef Brandt urodził się w 1841 r. w Szczebrzeszynie. Polski malarz-batalista. Początkowo nie wiązał planów z malarstwem – w 1858 r. udał się do Paryża, by studiować inżynierie. Za namową Juliusza Kossaka porzucił jednak studia i zajął się malarstwem. Ostatecznie zamieszkał w Monachium, gdzie spędził większość życia. Jego prace skupiały się głównie na batalistyce. Czerpał zarówno z historii – najazdy Szwedów czy wojny kozackie – jak i z własnej wyobraźni. Oprócz walki zwraca też uwagę na sceny z polowań – skupia się na detalach, takich jak stroje, broń czy zwierzęta. Przez całe życie Brandt podążał wybraną ścieżką twórczą, doskonaląc tylko swoją technikę. Przyjechał do Radomia jako młody 21-letni artysta aby poznać środowisko akademickie, w którym mógł podziwiać nowoczesne prądy w sztuce. Artysta zmarł w 1915 r., a w roku 2000 Zespół Szkół Plastycznych w Radomiu otrzymał imię Józefa Brandta.
Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku
Placówka kulturalna, jej powierzchnia zajmuje prawie trzynastohektarowy zespół podworski, w jego skład którego wchodzą: pałac, kaplica, oranżeria, oficyna, budynki gospodarcze – wszystkie są przystosowane do nowych funkcji oraz park krajobrazowy z malowniczymi stawami i starymi drzewami, który jest zarazem galerią rzeźby. Jednym z nowych obiektów w tym zabytkowym, XIX-wiecznym kompleksie jest gmach Muzeum Rzeźby Współczesnej. CRP tworzy własną kolekcję sztuki. Część historyczna z ekspozycją XIX-wiecznych wnętrz zamkowych eksponowana jest w Pałacu Józefa Brandta. W tym samym czasie zbierana jest kolekcja sztuki współczesnej. W kolekcji placówki znajdują się prace wyjątkowych artystów.
KIM BYŁ ANDRZEJ WAJDA?
Andrzej Witold Wajda urodził się 6 marca 1926 roku w Suwałkach. Był słynnym polskim reżyserem filmowym oraz teatralnym a w młodości także malarzem. Gdy miał 8 lat cała rodzina Wajdów, przeprowadziła się do Radomia, w związku z awansem ojca Andrzeja Wajdy – Jakuba – na kapitana. Młody Wajda uczęszczał do Publicznej Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Reja, natomiast w 1938 dołączył do Radomskiej Drużyny Harcerskiej (uzyskał tam rangę zastępowego). Reżyser przez kilka lat przebywał poza Radomiem (m.in. w Krakowie), dopiero wiosną 1944 roku wrócił do Radomia gdzie zapisał się do Gimnazjum i Liceum dla Dorosłych „Przyszłość”. Andrzej Wajda poza tym, że był znanym reżyserem zajmował się też malarstwem. W roku 1946 rozpoczął on studia malarskie na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie. W okresie studiów stworzył kilka prac, jednak 3 lata później zrezygnował z malarstwa i rozpoczął studia w Wyższej Szkole Filmowej w Łodzi. Zakończył je w roku 1953, jednak z powodu nie wykonania pracy dyplomowej w określonym czasie, dyplom ukończenia otrzymał dopiero 7 lat później. Wajda był reprezentantem kina autorskiego, politycznego oraz kreacyjnego. W swoich dziełach nawiązywał do narodowej tradycji romantycznej (heroizm i wybory moralne).
“Radom stał się dla mnie domem, w którym przemieszkałem dziesięć najbardziej chłonnych lat” – tak po latach Andrzej Wajda wspominał swój pobyt w Radomiu.
Mazowieckie Centrum Sztuki Współczesnej „Elektrownia” w Radomiu
Industrialny budynek został wybudowany w roku 1901, na potrzeby dawnej elektrowni miejskiej. Do roku 1956, to właśnie w tym miejscu wytwarzano prąd dla miasta. Przez następne kilka lat gmach ten stał opuszczony, dopiero w 1963 roku, zlokalizowano w nim jedną z ciepłowni miejskich. Przez następne kilka lat w budynku znajdowały się biura oraz inne lokale użytkowe. Andrzej Wajda w roku 2003 zaproponował aby w Radomiu zbudować pawilon na potrzeby ekspozycji rozrastającej się kolekcji Muzeum Sztuki Współczesnej. Pomysł ten zyskał akceptację władz miasta. W 2004 r. zaprezentowano projekt radomianki Kai Koziarskiej – wykonany jako jej praca magisterska – zakładał on adaptację starego budynku elektrowni na potrzeby nowego centrum sztuki. Wajda poparł ten pomysł. W ten sposób uczczono 80. urodziny Honorowego Obywatela Radomia i pomysłodawcy budowy nowej siedziby kolekcji. W latach 2010–2014 zabytkowy budynek przeszedł gruntowny remont, a przy Mazowieckim Centrum Sztuki Współczesnej działa nowoczesne kino studyjne, które 12 stycznia 2017 roku otrzymało imię Andrzeja Wajdy.
KIM BYŁ LESZEK KOŁAKOWSKI?
Leszek Kołakowski urodził się 23 października 1927 roku w Radomiu. Był słynnym polskim filozofem, zajmującym się głównie historią filozofii, idei oraz religii. Lata dziecięce i szkolne spędził w Radomiu. Wychowywał go ojciec – Jerzy Julian Kołakowski. Matka Leszka zmarła, gdy miał 3 lata. W latach 30. wraz z ojcem Kołakowski przeniósł się do Łodzi i właśnie tam rozpoczął studia na wydziale humanistycznym Uniwersytetu Łódzkiego. W roku 1949, wraz ze swoją żoną Tamarą Kołakowską, przeniósł się do Warszawy, gdzie kontynuował studia. Zaangażował się w krzewienie w Polsce komunizmu i pozostawał członkiem PZPR. Zasłynął zwłaszcza atakiem na Kościół Katolicki i religię. Od 1957 roku Kołakowski z wyraźnego zwolennika komunizmu, zmienił się w jego krytyka, czego wyraz dawał w swoich artykułach i esejach. W wyniku jego wypowiedzi i postawy, stał się jednym z wrogów władzy: wyrzucono go z partii, śledzono, objęto zakazem publikacji, a w wyniku Marca ’68 wyrzucono z pracy. Wówczas filozof podjął decyzję o emigracji. Otrzymał wiele nagród i wyróżnień, w tym: Order Orła Białego, Nagrodę Jerozolimską i inne. Zmarł 17 lipca 2009 roku w Oksfordzie, pochowany został na Cmentarzu Powązkowskim
w Warszawie.
Sala pamięci Leszka Kołakowskiego w Muzeum im. Jacka Malczewskiego
W Muzeum Jacka Malczewskiego istnieje wystawa stała poświęcona Leszkowi Kołakowskiemu. Znajdują się tam pamiątki po filozofie przekazane przez jego żonę oraz córkę. Oprócz dyplomów i medali można tam obejrzeć takie rzeczy jak fajka, karty czy biurko Kołakowskiego.
Pomnik Leszka Kołakowskiego
Inicjatywę powstania pomnika Leszka Kołakowskiego, zgłoszono do jednej z pierwszych edycji radomskiego budżetu partycypacyjnego. Jednak w czasie tej edycji, ani kilku kolejnych, projekt nie zdobył wystarczającej ilości głosów. Dopiero w połowie 2015 roku, ogłoszono konkurs, na który wpłynęło 8 prac. Wygrał projekt krakowskiego artysty, profesora Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie – Karola Badyny. Pomnik został ustawiony w docelowym miejscu pod koniec września 2016 roku, jednak odsłonięcie miało miejsce dopiero miesiąc później. Pomnik przedstawia siedzącego przy kawiarnianym stoliku Leszka Kołakowskiego podpierającego się laską. Na owym stoliku znajduje się kapelusz oraz napis:
LESZEK KOŁAKOWSKI
1927–2009
FILOZOF
Po drugiej stronie stolika znajduje się drugie, puste krzesło, z którego mogą skorzystać przechodnie.
KIM BYŁ MIKOŁAJ Z RADOMIA?
Przypuszcza się, że urodził się latach 60. XIV wieku w Radomiu. Jest to najważniejszy polski twórca średniowiecznej muzyki polifonicznej, który tworzył w pierwszej połowie XV w. Do dziś nie wiadomo, kim był, gdzie mieszkał i tworzył, i na jakim stanowisku. W tekście jego słynnego hymnu wymienia się Kraków, rodzinę królewską, Władysława Jagiellończyka, królową Zofię i zmarłego księcia Kazimierza, można przypuszczać, że mógł przebywać w latach 20. XV wieku w Krakowie i że był związany ze społecznością wawelską. W Radomiu odbywa się Międzynarodowy Festiwal Muzyki Dawnej im. Mikołaja z Radomia. Pomysłodawczynią była Ewa Gęga-Osowska – absolwentka Akademii Muzycznej im. Karola Szymanowskiego w Katowicach. Pierwszy raz festiwal odbył się jesienią 1997 roku i jest organizowany aż do dni dzisiejszych.
KIM BYŁ WŁODZIMIERZ SEDLAK?
Ksiądz profesor Włodzimierz Sedlak urodził się 31 października 1911 roku
w Sosnowcu, a zmarł 17 lutego 1993 roku w Radomiu. Polski duchowny, a także twórca dziedziny naukowej biotechniki, koncepcji bioplazmy, koncepcji krzemowych początków życia, elektromagnetycznej teorii życia oraz pojęcia wszechpróżności. Uważany w środowisku naukowym za wizjonera oraz odkrywcę nieznanych ścieżek nauki. Uzyskał tytuł magistra z antropologii i pedagogiki, a także doktora nauk matematyczno-przyrodniczych. W 1974 roku został profesorem nadzwyczajnym, a następnie kilka lat później profesorem zwyczajnym. Autor wielu książek naukowych, popularnonaukowych, religijnych, autobiograficznych i wspominkowych oraz ponad 250 rozpraw i artykułów, a także scenariusza do filmu „Krzem – pierwiastki młodości”. Profesor Sedlak przeprowadził się do Radomia w 1952 roku, gdzie zamieszkał w kamienicy przy ulicy Sienkiewicza. Swoją pracę jako duchowny rozpoczął w Katedrze pw. Opieki Najświętszej Marii Panny, gdzie wśród parafian był znany z wygłaszania porywających kazań. W latach 1952-1960 pracował jako prefekt w radomskich szkołach średnich. Był honorowym członkiem Radomskiego Towarzystwa Naukowego. W 1991 roku otrzymał tytuł Honorowego Obywatela Radomia.
Katedra Opieki NMP w Radomiu
Ks. Włodzimierz Sedlak swoją pracę duszpasterza rozpoczął w Katedrze pw. Opieki Najświętszej Marii Panny wraz z przybyciem do Radomia. Znany był wśród parafian
z wygłaszania bardzo porywających kazań. Ze wspomnień znajomych, możemy dowiedzieć się iż zawsze cierpliwie wysłuchiwał spowiedzi parafian, w tym samym konfesjonale.
Na ścianie plebanii, w której mieszkał, z inicjatywy proboszcza parafii ks. Edwarda Poniewierskiego została umieszczona tablica upamiętniająca ks. prof. Włodzimierza Sedlaka.
KIM BYŁA MARIA FOŁTYN?
Maria Fołtyn-Świerzyńska urodziła się 28 stycznia 1924 roku w Radomiu. Była polską śpiewaczką oraz reżyserką operową, a także założycielką i prezesem Towarzystwa Miłośników Muzyki Moniuszki. Lata dziecięce oraz młodość spędziła w Radomiu, gdzie uczęszczała i zakończyła Zakłady Naukowe Marii Gajl. Śpiewaczka została laureatką dwóch międzynarodowych konkursów wokalnych. Pierwszy miał miejsce w 1956 roku w – Fołtyn zdobyła złoty medal, drugą nagrodę śpiewaczka otrzymała w Chiavarri rok później. Występowała również z licznymi recitalami, w Polsce, w wielu krajach Europy, a także w USA oraz Kanadzie. Maria Fołtyn ostatecznie zakończyła rolę śpiewaczki w 1974 roku. Postanowiła się wówczas podjąć nowej pracy, w roli reżysera opery. Pierwszym wyreżyserowanym przez nią spektaklem była „Halka”. W późniejszym czasie Fołtyn dokonała jeszcze wielu inscenizacji oper polskich oraz zagranicznych. Jej wielką pasją było popularyzowanie muzyki
S. Moniuszki na terenie kraju oraz poza jego granicami. Już jako reżyserka zrealizowała ona wszystkie jego dzieła sceniczne. Na skutek komplikacji po udarze mózgu słynna śpiewaczka i reżyserka operowa, zmarła 2 grudnia 2012 roku. Artystka spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie.
KIM BYŁ TADEUSZ SOŁTYK?
Tadeusz Sołtyk urodził się 30 sierpnia 1909 roku w Radomiu, zmarł 14 lipca 2004 roku w Warszawie. Uważany za najbardziej wybitnego konstruktora polskiego lotnictwa, badacz, a także profesor nauk technicznych. Pracował przy projektowaniu takich samolotów jak PZL. 23 Karaś oraz PZL. 46 Sum. Zorganizował pierwsze powojenne biuro konstrukcyjne – Lotnicze Warsztaty Doświadczalne. Pod jego kierownictwem zaprojektowano pierwsze samoloty powojenne LWD Szpak i Żak, a następnie szkoleniowo-treningowy LWD Junak. Zaprojektował pierwszy polski samolot odrzutowy TS – 11 Iskra. Wykładał na politechnikach Gdańskiej, Łódzkiej, Warszawskiej oraz Wojskowej Akademii Technicznej, jednocześnie nie przerywając swojej kariery konstruktora lotniczego. Sołtyk jest autorem pięciu książek, siedmiu patentów oraz licznych artykułów. Spod skrzydeł konstruktora, wyszło ponad 1000 samolotów. Poza lotnictwem interesował się żeglarstwem, brał udział w regatach oraz projektował łodzie i bojlery.
KIM BYŁ JAN CZAPKA?
Jan Czapka to rolnik, wynalazca, konstruktor ze Starego Ciepielowa, był jednym z najsłynniejszych w konstruktorów maszyn rolniczych w Polsce. Skonstruował między innymi ładowacz “Skrzat”. Pierwsza maszyna Jana Czapki to urządzenie wibracyjne do wbijania pali, zgłoszone do Urzędu Patentowego w roku 1952. Inne wynalazki Jana Czapki to m.in.: wymiennik ciepła opalany koksem, pneumatyczny dźwig kołowy, urządzenie do regeneracji rozdzielaczy w ciągnikowych podnośnikach hydraulicznych, pneumatyczne urządzenie do przeładunku wapna nawozowego, urządzenie do mechanicznego malowania przedmiotów długich czy maszyna do rozdrabniania drewna. Skonstruował wiele ciągników, tak zwanych SAM-ów. Przykłady jego autorskich prac można znaleźć w Muzeum Wsi Radomskiej, gdzie znajduje się największa kolekcja rolniczych maszyn „samoróbek”.
Muzeum Wsi Radomskiej
Skansen znajdujący się na obrzeżach miasta Radomia gromadzi przedmioty, maszyny, obiekty architektoniczne, zachowane dzieła związane z historią Wsi Radomskiej. Możemy tam obejrzeć przykłady prac autarkicznych Jana Czapki
