Willa Kulczyckiego

Willa Włodzimierza Kulczyckiego

Neorenesansowa willa rejenta Włodzimierza Kulczyckiego powstała w 1892 roku to zabytkowy budynek mieszczący się przy ul. Piłsudskiego 12 w Radomiu. Obiekt ten jest częścią szlaku turystycznego Zabytki Radomia oraz został wpisany do rejestru zabytków pod nr 232/A/84 z dnia 05.01.1984 r.; ogród pod nr 537/A/93 z dnia 25.11.1993 r. Parterowa willa została wzniesiona na działce zakupionej od Gierczyków i Zilbergów.  

W 1896 roku budynek nabył Bank Handlowy w Łodzi, który po dobudowie nowego piętrowego skrzydła południowego, w 1898 roku otworzył w nim Radomski oddział. Po przeprowadzce banku pod inny adres, w budynku mieściła się siedziba tymczasowa Polskiej Macierzy Szkolnej, Kasa Chory, a następnie redakcja „Ziemi Radomskiej”. W następnych latach biura Ubezpieczalni Społecznej, która zastąpiła Kasę Chorych.  

Podczas II Wojny Światowej w budynku mieściła się centrala telefoniczna. Nadbudowano parter, o ciężkie niskie pięterko zaburzające całą estetykę obiektu. Na parterze mieścił się sprzęt radiowy i pocztowy, a piętro przekształcono w część mieszkalną dla telefonistek. W 1945 roku budynek został przejęty na rzecz Skarbu Państwa i przekazano na nową siedzibę Muzeum Miejskiego. Dobudowano skrzydło wschodnie, które stanowiło część magazynową.  

Od 1993 roku willa Kulczyckiego została przekształcona na siedzibę Wojewódzkiej, a następnie Miejskiej Biblioteki Publicznej im. Józefa i Andrzej Załuskich, która funkcjonuje w tym miejscu do dziś.  

Główny budynek willi jest oddalony od głównej zabudowy ulicy. Ten dziewięcioosiowy obiekt stylem architektonicznym nawiązuje do włoskiej architektury podmiejskiej oraz polskiej architektury dworkowej.  Głównym akcentem strefy wejściowej jest czterokolumnowy portyk koryncki. Fasadę zdobi również fryz z stiuku, zdobiony naprzemiennie uszkowymi płycinami oraz parami girland z wisiorami. Obramienia okienne składają się z bardzo rozbudowanej dekoracji, złożonej z uszkowych opasek obwiedzionych od wewnątrz koronką; pod uszakami umieszczono niewielkie woluty, pod parapetem – gzyms odcinkowy podtrzymywany przez parę konsolek w formie tryglifów, a ponad oknem – naczółek złożony z prostego gzymsu z ząbkowaniem, na którym znajduje się płyta ujęta w woluty zdobiona girlandą, a jeszcze powyżej – plastyczny, gięty gzyms spięty dekoracyjnym kluczem. 

Nad oryginalnymi, rzeźbionymi drzwiami umieszczono nadświetle zdobione monogramem pierwszego właściciela budynku oraz rokiem jego powstania. W głównym holu mieści się ozdobne okno witrażowe pochodzące z 1949 roku autorstwa Eugeniusza Smidowicza, herby Radomia oraz Województwa Sandomierskiego, a także portrety Józefa i Andrzeja Załuskich.  

Część południowa została dostawiona z latach 1896 – 1898 na potrzeby Banku Handlowego. Pięcioosiowy budynek zdobył takie samo zdobienie zewnętrzne jak willa. Dodatkowo fasada tej części została ozdobiona dwoma szczytami nad portykiem, a także ażurowym, secesyjnym balkonem. Wewnątrz zachowała się bogato zdobiona klatka schodowa z żeliwną balustradą o motywach roślinnych oraz posadzką wykonaną z terakoty, ozdobioną geometrycznym wzorem.